Lenfödem Nedir?

Lenfödem Neden Olur?

Lenfödem, herhangi bir kanser tipinde, cerrahi veya radyoterapi (ışın tedavisi) sonrası gelişebilir. Ancak özellikle meme, prostat ve alt karın bölge kanserleri sonrası gelişir. Kola darbe, sıyrık-kesik, böcek ısırığı ve infeksiyon gibi küçük yaralanmalar lenfödeme neden olabilir.

Lenfödem altta yatan nedene bağlı olarak primer ve sekonder olabilir.

Primer Lenfödem: Lenfatik sistemdeki gelişimsel anormallikler sonucunda ortaya çıkar, doğuştan veya kalıtsal olabilir.

1. Herediter (Kalıtımsal) Lenfödem Tıp1A (Milroy Hastalığı): Lenf damarların anne karnında gelişimsel anomalisine bağlı olarak yaşamın ilk 2 yılında ortaya çıkar. Sıklıkla vücudun alt kısmı etkilenir ve çift taraflı tutulum vardır, intestinal lenfanjiektazi ve kolestazis eşlik edebilir. Ödem genellikle ayak sırtındadır. Erkeklerde hidrosel (testis torbasında şişme)
2. Herediter (Kalıtımsal) Lenfödem Tip2 Prekoks (Meige Hastalığı): Primer lenfödemin %65-80’ini oluşturur. Kadınlar daha fazla etkilenir. Klinik tablo 35 yaştan önce ve çoğunlukla ergenlikte ortaya çıkar.
3. Lenfödem Tarda: 35 yaştan sonra ortaya çıkar. Lenfatik valv disfonksiyonu (lenfatik kapak bozukluğu) vardır. Primer lenfödem olgularının %10’unu oluşturur. 

Sekonder Lenfödem: Gelişimsel olarak normal olan lenfatik sistemin bir nedene bağlı olarak etkilenmesi sonucu oluşur. En sık sekonder lefödem nedeni filariazistir. Gelişmiş ülkelerde ise en sık neden meme kanserli hastalarda görülen postmastektomi lenfödemdir.

1. Filariazis: Güney kesimlerde görülen endemik bir hastalıktır. Sivrisinekler tarafından taşınan larvalarla sineğin insanı sokması ile lenfatik sisteme geçer. Lenfatik filariaziste daha çok vücudun alt kısmı, meme ve dış genital organlar etkilenir. Vücudun bölümlerinde ileri derecede artarak, ağrı ve hareketsizliğe yol açar.
2. Meme Kanseri ile İlişkili Lenfödem: Meme kanseri ile ilişkili lenfödemde koltukaltı lenf bezlerinin çıkarılması, radyoterapi, vücut kütle indeksi (VKİ) yüksek olması ve ileri yaş risk faktörüdür.

Lenfödem Evreleri Nelerdir?

1. Evre 0 (Subklinik Evre): Hasta cerrahi ya da travma geçirmiş ve henüz lenfödem başlamamıştır ancak lenfödem riski altındadır. Klinik olarak şişlik yoktur ancak hasta ağırlık hissi tanımlayabilir.
2. Evre 1 (Reversibl Evre): Bu evrede şişlik klinik olarak ortaya çıkar. Şişlik henüz yumuşaktır, çukurlaşma pozitiftir ve henüz sertleşme yoktur. Lenfödemli uzuvdaki şişlik; aşağı- yukarı hareket ettirerek veya gece dinlenme sonrası sabah azalır. Bu evrede uygun ve zamanında tedavi uygulanırsa uzvu normal boyutlara getirmek mümkündür.
3. Evre 2 (Spontan İversibl Evre): Bu evrede doku büyümesi ve sertleşmesi başlar. Zamanla doku sertleşir, çukurlaşma zorlaşır ve Stemmer işareti pozitiftir. (Stemmer belirtisinde, parmaklar hizasında deri iki parmakla tutulup kaldırılmaya çalışıldığında derinin kakmaması durumu) Bu evrede volüm artışıyla birlikte bölgesel bağışıklık koruma mekanizmaları bozulmaya başlar ve lenfanjit, selülit gibi enfeksiyonlar sık görülür.
4. Evre 3 (Lenfostatik Elenfantiazis): Lenfatik ödem volümünde artma ve doku değişiklikleri olur. Bağ doku hücrelerinin büyümesi, kollajen liflerde artış, yağ depolarında artış ve sertleşmeler olur. Doku sıkılaşıp, sertleşir. Stemmer işareti daha belirginleşir. Cilt değişiklikleri; papillomlar, kistler, fistüller, hiperkeratoz, hiperpigmentasyon, lenfore, tırnak-cilt mantar enfeksiyonları ve ülserasyonlar sıklıkla görülür.