Varis, dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir damar hastalığıdır. Bacaklarda ortaya çıkan ve damarların genişleyip büyümesiyle karakterize olan bir damar hastalığıdır. Varisler, genellikle yüzeysel venlerde meydana gelir ve damarların düzgün bir şekilde kan taşımasını sağlayan kapakçıkların işlev bozukluğu sonucu oluşur.
Varis neden olur?
Varisli damarları anlamak için, varislerin anatomisini ve fizyolojisini anlamak çok önemlidir. Toplardamarlar kirli kanı kalbe geri taşımak için sorumlu kan damarlarıdır. Yer çekimine karşı kan akışını sağlayan tek yönlü valfler içerirler. Ayak kaslarının sıkışması, kanın kalbe doğru hareket etmesine yardımcı olur. Bununla birlikte, bu valfler zayıf veya hasar gördüğünde, kan damarlarda birikebilir, büyümelerine ve varislere neden olabilir.
Varis nedenleri nelerdir?
Varislerin ortaya çıkmasında birkaç faktör etkili olabilir. Genetik yatkınlık, ailede varis öyküsü olan kişilerde varis gelişme riskini artırabilir. Hormonal değişiklikler de varislerin ortaya çıkmasında etkili olabilir. Hamilelik döneminde, artan kan hacmi ve hormonel değişiklikler, bacaklardaki venleri etkileyerek varis gelişimine katkıda bulunabilir. Ayrıca, obezite, hareketsiz yaşam tarzı, uzun süreli ayakta kalma veya oturma gibi faktörler de varislerin oluşumunda rol oynayabilir.
Kadınlarda varis hastalığının gelişmesinin nedenleri nelerdir?
Hormonal faktörler
Hormonal değişiklikler kadınlarda varislerin gelişiminde önemli bir rol oynar. Östrojen, ven duvarlarının elastikliğini ve tonunu etkiler. Ergenlik, gebelik ve menopoz gibi çeşitli yaşam aşamalarında, damar duvarlarını ve valflerini zayıflatabilecek önemli hormonal dalgalanmalar vardır. Özellikle hamilelik, artan kan hacmi, hormonal değişiklikler ve büyüyen rahim tarafından pelvik damarlara uygulanan basınç nedeniyle varislerin gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
Mesleki faktörler
Uzun süreli ayakta veya oturma süreleri gerektiren belirli meslekler kadınlarda varislerin gelişmesine katkıda bulunabilir. Öğretmenlik, hemşirelik gibi işler genellikle ayak damarları üzerinde artan baskıya neden olabilecek uzun süreli ayakta durma süreleri içerir. Ofis işleri gibi uzun saatler oturma gerektiren meslekler, kan akışını engelleyebilir ve venöz kan göllenmesini teşvik edebilir. Bu mesleklerde kadınlar potansiyel risklerin farkında olmalıdır ve önleyici önlemler uygulanmalıdır.
Hamilelik
Hamilelik, kadınlarda varislerin gelişmesine önemli bir katkıda bulunur. Hamilelik sırasında fizyolojik değişiklikler, artan kan hacmi, hormonal dalgalanmalar ve genişleyen rahim tarafından uygulanan basınç da dahil olmak üzere, damarların genişlemesine ve zayıflamasına yol açabilir. Buna ek olarak, hamilelikle ilgili hormonal değişiklikler damarların duvarlarını rahatlatabilir ve valflerin bütünlüğünü etkileyebilir. Hamile kadınlar, düzenli egzersiz, bacakları kaldırma ve kompresyon çorapları giymek gibi önlemler yoluyla varise karşı önlem almakta daha dikkatli olmalıdır.
Varis Belirtileri
Varislerde, şiddetinde farklılık gösterebilecek bir dizi semptomla mevcuttur. Yaygın semptomlar, genellikle bacaklarda, cildin altında görülebilen genişletilmiş, döndürülmüş damarların görünümünü içerir. Diğer semptomlar ağrı, acı, ağırlık, yorgunluk, kaşıntı, kramp ve etkilenen bölgede şişlik içerir. Bazı bireyler de pigmentasyon, dermatit veya ülser oluşumu gibi cilt değişikliklerini yaşayabilir. Nadir durumlarda, varisler kanama, yüzeysel tromboflebit (varislerin iltihabı) veya derin ven tromboz gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Varis Komplikasyonları:
Nadir de olsa varisli damarların komplikasyonları şunları içerebilir;
Ülserler
Ağrılı ülserler, özellikle ayak bileklerinin yakınında olmak üzere varisli damarların yakınındaki ciltte oluşabilir. Ciltte renksiz bir nokta genellikle ülser oluşmadan önce başlar. Bir bacak ülseri geliştirdiğinizi düşünüyorsanız, derhal sağlık uzmanınıza görünmelisiniz.
Kan pıhtıları
Bazen bacakların derinlerindeki damarlar genişler ve bacak ağrısına ve şişmesine neden olabilir. İnatçı bacak ağrısı veya şişmesi kan pıhtısı belirtisi olabileceği için tıbbi yardım alınmalıdır.
Kanama
Bazen cilde yakın damarlar patlar. Bu genellikle sadece küçük bir kanamaya neden olsa da, tıbbi müdahale gerektirir.
Tanı ve değerlendirme:
Varis damarlarının doğru teşhisi, bir sağlık uzmanı tarafından kapsamlı bir değerlendirmeyi içerir. Bu süreç genellikle kapsamlı bir tıbbi geçmiş değerlendirmesi ve damarların görünümünü ve ilişkili semptomları değerlendirmek için fiziksel bir muayene içerir. Dopler ultrason görüntüleme genellikle venöz anatomi, kan akışını değerlendirmek ve herhangi bir temel venöz yetersizliği veya kan pıhtıları tanımlamak için kullanılır. Bu invaziv olmayan test, uygun tedavi yaklaşımını belirlemek için değerli bilgiler sağlar.
Önleme ve yaşam tarzı değişiklikleri:
Varisler her zaman önlenemez olsa da, belirli yaşam tarzı değişiklikleri semptomları yönetmeye ve gelişme riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Düzenli egzersiz, özellikle bacak kas gücü ve dolaşımını teşvik eden aktiviteler son derece faydalıdır. Sağlıklı bir kiloyu korumak ve uzun süreli oturma veya ayakta durmaktan kaçınmak da semptomları hafifletebilir. Bacakları kaldırmak, kompresyon çorapları giymek ve sıkı kıyafetlerden kaçınmak, venöz dolaşımını iyileştiren ek kendi kendine bakım önlemleridir.
Tedavi seçenekleri:
Varisli damarların tedavisi kişisel bakım önlemlerini, kompresyon çoraplarını ve ameliyatları veya prosedürleri içerebilir. Varisli damarları tedavi etme prosedürleri genellikle ayakta tedavi prosedürü olarak yapılır, yani genellikle aynı gün eve gidersiniz.
Kendi kendine bakım
Egzersiz yapmak, otururken veya uzanırken bacakları kaldırmak veya kompresyon çorapları giymek gibi kişisel bakım, varisli damarların ağrısını hafifletebilir ve daha kötüye gitmesini önleyebilir.
Kompresyon çorapları
Bütün gün kompresyon çorapları giymek genellikle denenecek ilk yaklaşımdır. Çoraplar bacakları sıkıştırarak damarların ve bacak kaslarının kanı daha verimli bir şekilde hareket ettirmesine yardımcı olur. Sıkıştırma miktarı türe ve markaya göre değişir. Kompresyon çorapları çoğu eczanede ve tıbbi malzeme mağazalarında mevcuttur. Reçeteli çoraplar da mevcuttur.
Ameliyatlar veya diğer prosedürler
Kişisel bakım adımları ve kompresyon çorapları işe yaramazsa veya varisler daha şiddetliyse, bir sağlık uzmanı ameliyat veya başka prosedürler önerebilir:
Skleroterapi
Bir sağlık uzmanı, varisli damarlara bu damarları yaralayan ve kapatan bir solüsyon veya köpük enjekte eder. Birkaç hafta içinde, tedavi edilen varisler solmalıdır. Aynı damara birden fazla enjeksiyon yapılması gerekebilir. Skleroterapi anestezi gerektirmez ve bir sağlık kuruluşu ofisinde yapılabilir.
Lazer tedavisi
Lazer tedavisi, damarın üzerine güçlü ışık patlamaları gönderir, bu da damarın yavaşça solmasına ve kaybolmasına neden olur. Kesik veya iğne kullanılmaz.
Radyofrekans veya lazer enerjisi kullanan kateter bazlı prosedürler
Bu prosedür, daha büyük varisli damarlar için tercih edilen tedavi yöntemidir. Bir sağlık uzmanı genişlemiş bir damara ince bir kateter sokar ve radyofrekans yada lazer enerjisi kullanarak kateterin ucunu ısıtır. Kateter çıkarılırken ısı, damarın çökmesine ve kapanmasına neden olarak damarı yok eder.
Yüksek ligasyon ve stripping
Bu prosedür, bir damarın derin bir damarla birleşmeden önce bağlanmasını ve damarın küçük kesiklerden çıkarılmasını içerir. Bu, çoğu insan için ayakta tedavi prosedürüdür. Damarın çıkarılması, kanın bacakta akmasını engellemez çünkü bacakta daha derindeki damarlar daha büyük hacimlerde kanla ilgilenir.
Flebektomi
Bir sağlık uzmanı, bir dizi küçük cilt deliği yoluyla daha küçük varisli damarları giderir. Bu ayakta tedavi prosedüründe bacağın sadece iğnelenen kısımları uyuşturulur. Yara izi genellikle minimaldir. İşlem gereklilik halinde lazer ablasyon yada radyofrekans ablasyon operasyonları sırasında da uygulanabilir.
Ne zaman tıbbi yardım gerekli
Varisler genellikle hayatı tehdit etmezken, semptomlar şiddetli, kalıcı veya komplikasyonlar ortaya çıktığında tıbbi yardım almak önemlidir. Bir sağlık uzmanı doğru bir teşhis sağlayabilir, durumun şiddetini değerlendirebilir ve uygun tedavi seçeneklerini önerebilir. Erken müdahale, olası komplikasyonları önlemeye ve bireyin yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Sonuç :
Varisler, bireyin günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebilecek yaygın bir damar hastalığıdır. Nedenleri, semptomları, teşhisi ve mevcut tedavi seçeneklerini anlamak, bu durumu etkili bir şekilde yönetmek için önemlidir. Önleyici önlemler alarak, yaşam tarzı değişiklikleri yaparak ve uygun tıbbi yardım arayarak, bireyler semptomları hafifletebilir, komplikasyon riskini azaltabilir ve genel refahlarını iyileştirebilir.