Menü
Periferik Arter Hastalığı, genellikle bacaklardaki arterlerin daralması veya tıkanması sonucu kan akışının kısıtlanmasıyla karakterize bir durumdur. Bu hastalık, bacaklara yeterli miktarda oksijen ve besin taşıyan kanın akışını etkiler ve buna bağlı olarak çeşitli semptomlara neden olabilir. Periferik arter hastalığı, ateroskleroz adı verilen arter duvarlarında yağ birikimi ve plak oluşumu ile ilişkilidir.
Ateroskleroz, arterlerin iç yüzeyinde yağ, kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerin birikmesiyle karakterize bir durumdur. Bu maddeler bir plak oluşturarak arter duvarını kalınlaştırır ve daraltır. Daralmış arterler, kan akışını sınırlar ve dokulara yeterli miktarda oksijen ve besin taşıyamaz. Bacaklardaki arterlerdeki daralma veya tıkanma, periferik arter hastalığına yol açar.
Periferik arter hastalığı, genellikle bacaklarda belirtiler gösterir, ancak bazen kollarda veya diğer vücut bölgelerinde de görülebilir. Hastalığın belirtileri:
1. Ağrılı Yürüme: Periferik arter hastalığının en belirgin belirtisi ağrılı yürüme veya claudication olarak adlandırılır. Bu, bacaklarda ağrı, kramp veya yorgunluk hissi ile karakterizedir. Ağrı genellikle egzersizle ortaya çıkar ve dinlenmeyle hafifler. Bunun nedeni, daralmış arterlerin egzersiz sırasında yeterli miktarda kan akışını sağlayamamasıdır.
2. Ayakta Ağrı veya Hassasiyet: Periferik arter hastalığının ilerlediği durumlarda, bacaklarda ve ayaklarda sürekli ağrı veya hassasiyet hissedilebilir. Bu ağrılar genellikle dinlenme sırasında da devam eder.
3. Cilt Değişiklikleri: Daralmış arterler nedeniyle bacaklarda cilt değişiklikleri meydana gelebilir. Bu değişiklikler arasında ciltte renk değişiklikleri (soluk veya mavimsi bir renk), ciltte parlaklık kaybı, cilt incelmesi ve yara iyileşmesinde zorluk bulunabilir.
4. Nabızsızlık: Periferik arter hastalığı, arterlerdeki daralma veya tıkanıklık nedeniyle nabızların hissedilememesine yol açabilir. Doktor, bacak veya ayak nabzını kontrol ederek bu belirtiyi tespit edebilir.
5. Soğuk Ayaklar: PAH, bacaklardaki kan akışını azalttığından, bacaklarda ve ayaklarda soğukluk hissi ortaya çıkabilir. Bu durum, kan dolaşımının bozulmasıyla ilişkilidir.
Periferik arter hastalığının teşhisi, fiziksel muayene, tıbbi öykü, anjiyografi, Doppler ultrason ve arteriyel kan akımı ölçümleri gibi çeşitli testlerle konulur. Erken tanı, tedaviye başlama ve komplikasyonların önlenmesi açısından önemlidir.
Periferik arter hastalığı tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve tedavi seçenekleri hastalığın şiddetine ve yaygınlığına bağlı olarak değişebilir. Tedavi seçenekleri arasında yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi, anjiyoplasti (daralmış arterin genişletilmesi) ve bazen cerrahi müdahale yer alır.
Periferik arter hastalığı, erken tanı ve tedavi ile kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir. Semptomların farkında olmak, risk faktörlerini yönetmek ve düzenli tıbbi kontrollerle sağlığınızı izlemek, periferik arter hastalığına ilişkin ciddi komplikasyonların önlenmesine yardımcı olur.
Periferik arter hastalığının farklı tipleri ve alt tipleri bulunmaktadır:
1. Aterosklerotik Arter Hastalığı: Ateroskleroz, arterlerde yağ, kolesterol ve diğer maddelerin birikmesiyle oluşan plakların oluştuğu bir durumdur. Bu plaklar, arter duvarlarını daraltarak ve sertleştirerek kan akışını engeller. Aterosklerotik arter hastalığı, en yaygın periferik arter hastalığıdır.
2. Femoral Popliteal Arter Hastalığı: Femoral arter, kasık bölgesinde başlayıp dizin arka kısmında popliteal artere dönüşen büyük bir arterdir. Femoral popliteal arter hastalığı, bu arterin daralması veya tıkanmasıyla meydana gelir. Bu durum bacaklarda ağrılı yürüme (claudication), bacak ülserleri ve cilt değişikliklerine neden olabilir.
3. Tibiyal Arter Hastalığı: Tibiyal arter, bacakta ön ve arka tibial arterler olarak bilinen iki kola ayrılan bir arterdir. Tibiyal arter hastalığı, bu arterlerdeki daralma veya tıkanıklık sonucu meydana gelir. Semptomlar arasında bacak ağrısı, ayakta yara iyileşmesinde zorluk ve nabzın hissedilmemesi yer alabilir.
4. İliak Arter Hastalığı: İliak arterler, karın bölgesinde başlayıp pelvis içinde yer alan büyük arterlerdir. İliak arter hastalığı, bu arterlerdeki daralma veya tıkanma nedeniyle kan akışının azalmasına yol açar. Semptomlar arasında bacak ağrısı, kas güçsüzlüğü ve cinsel işlev bozukluğu bulunabilir.
5. Raynaud Sendromu: Raynaud sendromu, soğuğa veya stres gibi tetikleyici faktörlere maruz kaldığında parmaklarda ve ayaklarda kan akışının anormal bir şekilde daralmasıyla karakterizedir. Bu durum, parmaklarda beyazlık, morarma ve kızarıklık nöbetlerine neden olabilir.
Periferik damar tıkanıklığı, genellikle ateroskleroz adı verilen bir süreçle ilişkilidir. Ateroskleroz, arter duvarlarında yağ, kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerin birikmesiyle oluşan plak oluşumunu içerir. Bu plaklar, arter duvarlarının kalınlaşmasına ve daralmasına neden olur. Daralmış arterler, kan akışını kısıtlar ve dokulara yeterli miktarda oksijen ve besin taşıyamaz hale gelir.
Aterosklerozun gelişimi, çeşitli risk faktörleriyle ilişkilidir. Bunlar arasında şunlar bulunur:
1. Sigara İçme: Sigara içmek, arter duvarlarında hasara neden olan ve plak birikimini hızlandıran maddelerin salınımına yol açar.
2. Yüksek Kolesterol: Yüksek düzeyde LDL (kötü) kolesterol ve düşük HDL (iyi) kolesterol, arter duvarlarında plak oluşumuna katkıda bulunabilir.
3. Yüksek Tansiyon: Yüksek tansiyon, arter duvarlarının hasar görmesine ve ateroskleroz gelişimine zemin hazırlar.
4. Diyabet: Yüksek kan şekeri seviyeleri, arterlerdeki hasarı artırarak ateroskleroz riskini artırır.
5. Obezite: Fazla kilolu veya obez olmak, inflamasyonu artırarak ve metabolik bozuklukları teşvik ederek ateroskleroz gelişimine katkıda bulunur.
6. Sedanter Yaşam Tarzı: Düzenli fiziksel aktivite eksikliği, kilo artışına, kolesterol düzeylerinde değişikliklere ve ateroskleroz gelişimine katkıda bulunabilir.
7. Aile Öyküsü: Ailede periferik damar tıkanıklığı veya ateroskleroz öyküsü olan bireylerde risk artar.
8. Yaş: Yaş ilerledikçe, arter duvarları da hasar görebilir ve plak oluşumu daha olası hale gelir.
Bu risk faktörlerini kontrol etmek ve önlemek, periferik damar tıkanıklığının gelişimini engellemeye yardımcı olabilir. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, sigara içmemek ve tansiyon ve kolesterol gibi risk faktörlerini yönetmek, arterlerin sağlığını korumak için önemli adımlardır.
Unutulmaması gereken önemli bir nokta, her bireyde risk faktörleri ve yaşam tarzı farklı olduğundan, periferik damar tıkanıklığının gelişme olasılığı da bireye özgüdür. Bu nedenle, düzenli tıbbi kontroller ve doktor önerileri doğrultusunda sağlığınızı izlemek önemlidir.
Periferik arter hastalığı belirtilerine sahip olan kişiler, sağlıklarını korumak ve ilerleyen komplikasyonları önlemek için aşağıdaki adımları izlemelidir:
1. Tıbbi Yardım Alın: Bacaklarda ağrı, yürüme güçlüğü, bacak yaraları veya cilt değişiklikleri gibi periferik arter hastalığı belirtilerini deneyimliyorsanız, bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir. Uzman, doğru tanı ve tedavi planı için gerekli adımları atacaktır.
2. Risk Faktörlerini Değerlendirin: Periferik arter hastalığına yol açan risk faktörlerini değerlendirin. Sigara içiyorsanız bırakın, sağlıklı bir diyet benimseyin, düzenli egzersiz yapın ve tansiyon, kolesterol ve diyabet gibi risk faktörlerini kontrol altında tutmak için gerekli adımları atın.
3. İlaç Tedavisi: Doktorunuz, belirtilerin şiddeti ve hastalığın ilerlemesi gibi faktörlere bağlı olarak ilaç tedavisi önerebilir. Bu ilaçlar, kan akışını iyileştirmek, ağrıyı hafifletmek ve komplikasyon riskini azaltmak için kullanılabilir.
4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, periferik arter hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilir ve semptomları hafifletebilir. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı bir diyet uygulamak, sigarayı bırakmak, stresi yönetmek ve kilo kontrolü sağlamak önemlidir.
5. İleri Tedavi Seçeneklerini Değerlendirin: Belirli durumlarda, ileri periferik arter hastalığı olan kişilere anjiyoplasti, stent yerleştirme veya cerrahi müdahale gibi tedavi seçenekleri sunulabilir. Bu tür seçenekler, kan akışını düzeltmek ve komplikasyon riskini azaltmak için kullanılır.
6. Düzenli Takip ve Kontroller: Periferik arter hastalığı olan kişiler, düzenli olarak doktor kontrollerine gitmelidir. Bu kontrollerde kan basıncı, kolesterol seviyeleri ve genel sağlık durumu izlenir. Böylece hastalığın ilerlemesi erken tespit edilebilir ve gerekli tedbirler alınabilir.
Periferik arter hastalığı belirtilerine sahip olan kişilerin sağlık uzmanlarıyla iş birliği yapması önemlidir. Uzmanlar, doğru teşhis ve tedavi planı ile hastaların yaşam kalitesini artırmaya ve komplikasyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Periferik arter hastalığı tedavisi, semptomların kontrol altına alınması, komplikasyonların önlenmesi ve hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılması amacıyla çeşitli yöntemler içerebilir. Tedavi planı, hastanın semptomlarının şiddeti, hastalığın ilerlemesi, genel sağlık durumu ve diğer faktörlere bağlı olarak belirlenir.
1. İlaç Tedavisi: İlaçlar, kan akışını artırmak, ağrıyı hafifletmek, pıhtılaşmayı engellemek ve komplikasyon riskini azaltmak için kullanılabilir. Bu ilaçlar arasında antiplatelet ilaçlar (aspirin gibi), kan incelticiler (warfarin, rivaroksaban gibi), kan damarlarını genişleten ilaçlar (nitratlar, kalsiyum kanal blokerleri gibi) ve ağrıyı hafifleten ilaçlar (opioid olmayan analjezikler, gabapentin gibi) bulunabilir.
2. Anjiyoplasti ve Stent Yerleştirme: Anjiyoplasti, daralmış veya tıkanmış arterleri açmak için kullanılan bir işlemdir. Bir kateter artere yerleştirilir ve darlık bölgesine ulaşılır. Ardından, darlık bölgesi genişletilir ve bir stent yerleştirilerek arterin açık kalması sağlanır.
3. Cerrahi Müdahale: Bazı durumlarda, ciddi arter darlığı veya tıkanıklığı olan hastalarda cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi seçenekler arasında arter bypass cerrahisi (daralmış bölgenin atlanarak sağlıklı bir artere bağlanması), endarterektomi (plakların arter duvarından çıkarılması) ve arter transplantasyonu (hastalıklı arterin yerine sağlıklı bir arterin yerleştirilmesi) bulunabilir.
4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, periferik arter hastalığının tedavisinde önemlidir. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, sigara içmemek, kilo kontrolü sağlamak ve stresi yönetmek, kan akışını iyileştirmek ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için önemlidir.
5. Tıbbi Takip: Periferik arter hastalığı olan bireylerin düzenli olarak sağlık uzmanlarıyla takip ve kontrol altında olması önemlidir. Bu takipler, hastalığın ilerlemesini izlemek, ilaç dozlarını ayarlamak ve gerektiğinde tedavi planını yenilemek için yapılır.
Periferik arter hastalığının tedavisi, hastanın durumuna ve semptomlara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tedavi planı, bireysel olarak belirlenmeli ve doktorunuzun yönlendirmelerine göre uygulanmalıdır. Düzenli doktor kontrollerine katılarak sağlığınızı izlemek ve tedaviye uyum sağlamak önemlidir.
Kızılırmak Mah. Mevlana Bulvarı 1425. Cadde 1450. Sokak Ulusoy Plaza Kat:11 No:9/44 Çankaya/Ankara
