Menü
Pulmoner tromboemboli, genellikle alt ekstremite derin venlerinden (derin ven trombozu) kaynaklanan bir kan pıhtısının, kan dolaşımı yoluyla pulmoner arterlere yerleşerek tıkanıklık oluşturduğu yaşamı tehdit eden bir durumdur. Dünya genelinde morbidite ve mortalitenin başlıca nedenlerinden biri olarak kabul edilir. Hastalığın şiddeti asemptomatik vakalardan ani ölüme yol açabilen masif embolizme kadar değişebilir. Pulmoner tromboemboli’nin insidansı yaklaşık olarak 1.000 kişide bir olup, yaşlı yetişkinler ve belirli risk faktörlerine sahip bireyler arasında daha yaygındır.
Bir veya daha fazla pıhtı akciğerlere kan akışını engellediğinden, pulmoner emboli hayati tehlike oluşturabilir. Ancak, hızlı tedavi ölüm riskini büyük ölçüde azaltır. Bacaklarınızda kan pıhtılarını önlemek için önlemler almak, pulmoner embolizme karşı sizi korumaya yardımcı olacaktır.
Pulmoner tromboembolinin gelişiminde kan pıhtısı, genellikle alt ekstremite derin venlerinde oluşur. Bu pıhtı, derin ven trombozu olarak bilinir ve kan dolaşımı yoluyla yerinden oynayarak seyahat edebilir. Pulmoner dolaşıma ulaştığında, pıhtı pulmoner arterleri tıkar, buna bağlı olarak kan akışı bozulur ve ardından akciğer dokusunda hasar meydana gelir.
Pıhtının neden olduğu tıkanıklık, akciğerlerdeki oksijen değişiminin azalmasına yol açar ve ventilasyon-perfüzyon uyuşmazlığına katkıda bulunur. Bu uyuşmazlık hipoksemiye yol açar ve kalbin sağ tarafında iş yükünü artırır. Ciddi vakalarda, sağ ventrikül genişleyebilir, bu da sağ kalp yetmezliğe yol açabilir.
Pulmoner tromboemboli belirtileri, akciğerin ne kadar etkilendiğine, pıhtıların boyutuna ve temelindeki akciğer veya kalp hastalığına bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir.
Yaygın belirtiler;
• Nefes darlığı: Bu belirti genellikle aniden ortaya çıkar. Dinlenirken bile nefes almakta güçlük çekilir ve fiziksel aktiviteyle kötüleşir.
• Göğüs ağrısı: Kalp krizi geçiriyormuş gibi hissedilir. Ağrı genellikle keskindir ve derin nefes aldığınızda hissedilir. Ağrı derin bir nefes almanıza engel olabilir.
• Bayılma: Kalp hızınız veya kan basıncınız aniden düşerse bayılabilirsiniz.
Pulmoner emboli ile görülebilen diğer belirtiler şunlardır;
• Kanlı veya kan izleri içerebilen öksürük
• Hızlı veya düzensiz kalp atışı
• Baş dönmesi veya sersemlik
• Aşırı terleme
• Ateş
• Bacak ağrısı veya şişlik, genellikle alt bacakların arkasında
• Nemli veya renk değiştirmiş cilt
Pulmoner tromboemboli, genellikle alt ekstremite derin ven trombozundan kaynaklanır. derin ven trombozunun gelişimi çok faktörlüdür ve hareketsizlik, cerrahi, travma, malignite, hamilelik, oral kontraseptif kullanımı, obezite ve genetik yatkınlık gibi çeşitli risk faktörlerini içerir. Pulmoner tromboembolinin diğer daha az yaygın nedenleri arasında üst ekstremite derin ven trombozu, santral venöz kateterle ilişkili tromboz ve patent foramen ovale üzerinden paradoksal embolizm bulunur.
Pulmoner emboli, genellikle bir kan pıhtısı olmak üzere bir malzeme kütlesinin akciğer arterinde sıkışması sonucunda kan akışının engellenmesiyle oluşur. Kan pıhtıları genellikle bacakların derin damarlarından gelir ve bu duruma derin ven trombozu denir.
Çoğu durumda, birden fazla pıhtıdan söz edilir. Her bir tıkalı arter tarafından beslenen akciğer bölümleri kan alamaz ve ölebilir. Buna pulmoner infarkt denir. Bu durum akciğerlerinizin vücudunuzun geri kalanına oksijen sağlamasını zorlaştırır.
Bacak damarında kan pıhtısı. Damarlardaki tıkanıklıklar, kan pıhtılarından farklı maddeler nedeniyle oluşabilir.
Kırık bir uzun kemik içindeki yağ
Tümörün bir parçası
Hava kabarcıkları
Emboli öyküsü. Geçmişte venöz kan pıhtıları veya pulmoner emboli geçirmişseniz veya ailenizden biri (ebeveyn veya kardeş gibi) geçirmişse, risk daha yüksektir.
Bazı tıbbi durumlar ve tedaviler:
Kalp hastalığı. Kalp ve damar hastalığı, özellikle kalp yetmezliği, pıhtı oluşumunu daha olası hale getirir.
Kanser. Bazı kanserler – özellikle beyin, yumurtalık, pankreas, kolon, mide, akciğer ve böbrek kanserleri ve yayılan kanserler – kan pıhtıları riskini artırabilir. Kemoterapi riski daha da artırır. Ayrıca, meme kanseri kişisel veya aile öyküsü olan ve tamoksifen veya raloksifen kullanan kişilerde kan pıhtıları riski daha yüksektir.
Cerrahi. Cerrahi, sorunlu kan pıhtılarının önde gelen nedenlerinden biridir. Bu nedenle, eklem protezi gibi büyük cerrahi öncesi ve sonrasında pıhtıları önlemek için ilaç verilebilir.
Pıhtılaşmayı etkileyen bozukluklar. Bazı kalıtsal bozukluklar kanı pıhtılaşmaya daha yatkın hale getirir. Böbrek hastalığı gibi diğer tıbbi bozukluklar da kan pıhtıları riskini artırabilir.
Koronavirüs hastalığı (COVID-19). COVID-19’un şiddetli semptomları olan kişilerde pulmoner emboli riski artar.
Uzun süreli hareketsizlik. Kan pıhtıları, normalden daha uzun süren hareketsizlik dönemlerinde daha olası bir şekilde oluşur:
Yatak istirahati. Ameliyat, kalp krizi, bacak kırığı, travma veya ciddi bir hastalık sonrasında uzun bir süre boyunca yatağa bağımlı kalmak, kan pıhtıları riskini artırır. Bacaklarınız uzun süre düz bir şekilde yattığında, damarlarınızda kan akışı yavaşlar ve kan bacaklarınızda birikir. Bu bazen kan pıhtılarına yol açabilir.
Uzun yolculuklar. Uzun süreli uçak veya araba yolculuklarında sıkışık bir pozisyonda oturmak, bacaklardaki kan akışını yavaşlatır ve kan pıhtılarının riskini artırır.
Sigara içme. Tam olarak anlaşılamayan nedenlerle, bazı insanlarda tütün kullanımı kan pıhtıları riskini artırır, özellikle diğer risk faktörleri olan kişilerde.
Aşırı kilo.
Östrojen içeren tedaviler. Doğum kontrol haplarında ve hormon replasman tedavisinde bulunan östrojen, kan pıhtılaşma faktörlerini artırabilir, özellikle sigara içen veya fazla kilolu olanlarda.
Hamilelik. Pelviste damarlara baskı yapan bir bebeğin ağırlığı, bacaklardan kanın geri dönüşünü yavaşlatabilir. Kan yavaşladığında veya biriktiğinde pıhtılar oluşma olasılığı daha yüksektir.
Özellikle temelde kalp veya akciğer hastalığı olan bir kişide pulmoner emboli teşhisi zor olabilir. Bu nedenle, sağlık uzmanınız muhtemelen tıbbi geçmişinizi görüşecek, fiziksel muayene yapacak ve aşağıdakilerden bir veya daha fazlasını içeren testler isteyecektir.
Kan testleri
D-dimer ölçümü. Yüksek düzeyler, kan pıhtılarının olasılığını artırabilir, ancak yüksek D-dimer seviyelerine başka birçok faktör neden olabilir.
Pıhtılaşma bozukluğuna neden olacak kalıtsal hastalık tarama testleri
Akciğer Grafisi
Ultrason
Derin ven kan pıhtılarını kontrol etmek için kullanır. Bu test, uyluk, diz ve baldır bölgelerindeki damarları inceleyebilir ve bazen kolları da içerebilir.
BT pulmoner anjiyografi
Ventilasyon-perfüzyon (V/Q) taraması
Bir tıbbi durum nedeniyle radyasyon maruziyeti veya kontrast maddeden kaçınılması gerektiğinde, V/Q taraması yapılabilir.
Pulmoner anjiyografi
Manyetik rezonans görüntüleme (MR)
Pulmoner tromboembolinin yönetimi, pıhtı oluşumunu önlemeyi, semptomları hafifletmeyi ve komplikasyon riskini en aza indirmeyi amaçlayan çeşitli tedavi yöntemlerini içerir. Spesifik yaklaşım, durumun şiddetine, hastanın genel sağlığına ve altta yatan risk faktörlerinin varlığına bağlıdır.
1. Antikoagülasyon Tedavisi: Tedavinin temelini, kan pıhtılarının genişlemesini ve tekrar oluşmasını önlemek için antikoagülan ilaçların kullanımı oluşturur. Bu ilaçlar, ufalanmamış heparin, düşük moleküler ağırlıklı heparin ve doğrudan oral antikoagülanları içerir. Antikoagülasyon tedavisinin süresi, bireysel hastaya bağlı olarak değişir.
2. Tromboliz: Masif veya yüksek riskli pulmoner tromboembolizm vakalarında, kan pıhtısını hızla çözmek için tromboliz kullanılabilir. Bu, doku plazminojen aktivatörü (tPA) gibi kanı pıhtılaşmasını çözen ilaçların, sistemik olarak veya kateterle yönlendirilmiş tromboliz yoluyla uygulanmasıyla gerçekleştirilir.
3. İnferior Vena Cava (IVC) Filtreleri: Antikoagülasyon tedavisine karşı kontrendikasyonları olan veya uygun tedaviye rağmen tekrarlayan tromboembolizm yaşayan hastalarda, IVC filtresi yerleştirilebilir. Bu filtreler, pıhtıların akciğerlere ulaşmadan önce tutulmasını sağlar.
4. Cerrahi Emboliktomi: Trombolitik tedavi kontrendike veya başarısız olduğu nadir durumlarda, cerrahi emboliktomi düşünülebilir. Bu işlem, kan pıhtısının cerrahi bir yaklaşım ile pulmoner arterden çıkarılmasını içerir.
Erken mobilizasyon, kompresyon çorapları, farmakolojik profilaksi ve altta yatan risk faktörlerinin belirlenmesi ve yönetimi gibi önleme stratejileri, pulmoner tromboembolizm görülme sıklığını azaltmada önemli bir rol oynar.
Pulmoner tromboembolizm, yaşamı tehdit eden komplikasyonlar potansiyeline sahip önemli bir sağlık sorunudur. Tanımını, etki mekanizmasını, nedenlerini ve tedavi yöntemlerini anlamak, hızlı tanı ve uygun tedavi için önemlidir. Antikoagülasyon tedavisi, tromboliz, IVC filtreleri ve cerrahi emboliktomi gibi tedavi seçenekleri mevcuttur. Önleme stratejileri, pulmoner tromboembolizm riskini azaltmada önemli bir rol oynar. Sonuçların iyileştirilmesi ve bu durumun etkilenen bireyler ve sağlık sistemleri üzerindeki yükün azaltılması için daha fazla araştırma ve halk farkındalığı girişimleri gerekmektedir.
Aşağıdaki bilgileri doldurarak, sizinle hızlı iletişime geçmemizi sağlayabilirsiniz.
Kızılırmak Mah. Mevlana Bulvarı 1425. Cadde 1450. Sokak Ulusoy Plaza Kat:11 No:9/44 Çankaya/Ankara
